ÂM ĐỆM LÀ GÌ

Lời nói của bé người là một chuỗi âm tkhô giòn được phát ra kế tiếp nhau trong không khí và thời gian. Việc phân tích chuỗi âm thanh khô ấy người ta cảm giác được các đối kháng vị của ngữ âm. khi một người phát ngôn “Hà Nội mùa này vắng những cơn mưa”, chúng ta nghe được những khúc đoạn tự nhiên vào chuỗi lời nói đó nhỏng sau:

Hà / Nội / mùa / này / vắng / những / cơn / mưa

Những khúc đoạn âm thanh hao này ko thể phân tách nhỏ hơn được nữa dù chúng ta có cố tình phát âm thật chậm, thật tách bạch. Điều đó chứng tỏ rằng, trên đây là những khúc đoạn âm tkhô giòn tự nhiên nhỏ nhất khi phát âm, và được gọi là âm tiết. Trong tiếng Việt, một âm tiết bao giờ cũng được phát ra với một tkhô hanh điệu, và tách rời với âm tiết khác. Vì vậy, việc cảm giác âm tiết vào tiếng Việt là suôn sẻ hơn nhiều so với các ngôn ngữ Ấn Âu. Trên chữ viết, mỗi âm tiết tiếng Việt được ghi thành một “chữ”.

Bạn đang xem: Âm đệm là gì

II. Cấu tạo của âm tiết

Mỗi âm tiết tiếng Việt là một khối hoàn chỉnh vào phát âm. Trên thiết thực không ai phát âm tách nhỏ cái khối đó ra được trừ những người nói lắp. Trong ngữ cảm của người Việt, âm tiết tuy được phát âm liền một khá, nhưng mà ko phải là một khối bất biến mà có cấu tạo lắp ghép. Khối lắp ghép ấy có thể tháo rời từng bộ phận của âm tiết này để hoán vị với bộ phận tương ứng của ở âm tiết khác. Ví dụ:

tiền đâu —> đầu tiên

đảo trật tự âm tiết và hoán vị thanh điệu “`”

hiện đại —> hại điện

hoán vị phần sau “iên” cho “ai”

nhỉ đay —> nhảy đi

thanh khô điệu giữ nguyên vị trí cùng với phần đầu “nh” và “đ”

Quan sát ví dụ trên ta thấy âm tiết tiếng Việt có 3 bộ phận mà người bản ngữ nào cũng nhận ra: tkhô cứng điệu, phần đầu và phần sau. Phần đầu của âm tiết được xác định là Âm đầu, vì ở vị trí này chỉ có một âm vị tđam mê gia cấu tạo. Phần sau của âm tiết được hiểu là phần Vần. Người Việt không biết chữ không cảm nhận ra cấu tạo của phần vần. Vào lớp 1, trẻ em bắt nguồn “đánh vần”, tức là phân tích, tất cả các yếu tố tạo phải vần, rồi ghép với âm đầu để cảm giác âm tiết. Ví dụ:

U + Â + N = UÂN, X + UÂN = XUÂN

Các âm đầu vần, giữa vần và cuối vần (U, Â, N) được hiểu là Âm đệm, Âm chính và Âm cuối. Có thể hình dung về cấu tạo âm tiết tiếng Việt trong một mô hình nhỏng sau:


*

1. Âm đầu

Tại vị trí thứ nhất trong âm tiết, âm đầu có chức năng mở đầu âm tiết. Những âm tiết mà chính tả ko thu thanh đầu như an, ấm, êm… được mở đầu bằng động tác khép kín khe thanh hao, sau đó mở ra đột ngột, gây ra một tiếng bật. Động tác mở đầu ấy có quý giá nlỗi một phụ âm và người ta đọc là âm tắc tkhô cứng hầu (kí hiệu: /?/). Nhỏng vậy, âm tiết trong tiếng Việt luôn luôn luôn có mặt âm đầu (phụ âm đầu). Với những âm tiết mang âm tắc thanh khô hầu như vừa nêu trên thì bên trên chữ viết không được ghi lại, và nhỏng vậy vị trí xuất hiện của nó vào âm tiết là zero, trên chữ viết nó thể hiện bằng sự vắng mặt của chữ viết. Sau trên đây là Bảng hệ thống âm đầu (phụ âm đầu) trong tiếng Việt:

Trong bảng hệ thống bên trên, có ghi âm vị /p/, một âm vị ko xuất hiện ở vị trí đầu âm tiết trong các từ thuần Việt. Nhưng vì chưng sự tiếp xúc ngôn ngữ, bởi nhu cầu học tập cũng như giao lưu văn uống hoá, khoa học-kĩ thuật… cần phải ghi lại các thuật ngữ, thương hiệu dịa đanh, nhân danh nên bảng trên có đưa /p/ vào vào hệ thống phụ âm đầu của tiếng Việt. Các âm vị phụ âm đầu được thể hiện bên trên chữ viết như thế nào xin xem Bảng âm vị phụ âm.

2. Âm đệm

Âm đệm là yếu tố đứng ở vị trí thứ nhị, sau âm đầu. Nó tạo buộc phải sự đối lập tròn môi (voan) và không tròn môi (van). Trong tiếng Việt, âm đệm được miêu tả gồm âm vị bán nguyên âm /u/ (xem Bảng âm vị nguyên âm) và âm vị “zero” (âm vị trống). Âm đệm “zero” có thể trường thọ cùng tổng hợp các âm đầu, không có ngoại lệ. Âm đệm /u/ không được phân bổ trong trường hợp sau:

– Nếu âm tiết có phụ âm đầu là âm môi.

– Nếu âm tiết có nguan tâm là âm tròn môi.

Ngoài ra, âm đệm /u/ còn ko được phân bố với “g” (trừ goá) và “ư”, “ươ”. Đó là quy luật thông thường của tiếng Việt: các âm có cấu âm tương đồng hoặc gần nhau không được phân vùng cùng nhau. Trên chữ viết, âm đệm “zero” thể hiện bằng sự vắng mặt của chữ viết, âm đệm /u/ thể hiện bằng chữ “u” và “o”.

Xem thêm:

3. Âm chính

Âm chính đứng ở vị trí thứ ba trong âm tiết, là hạt nhân, là đỉnh của âm tiết, nó có âm sắc chủ yếu của âm tiết. Âm chính vào tiếng Việt do nguyên âm đảm nhiệm. Nguyên âm của tiếng Việt chỉ có chức năng làm âm chính và nó ko bao giờ vắng mặt vào âm tiết. Vì với âm sắc chủ yếu của âm tiết đề nghị âm chính là âm có tkhô giòn điệu.

4. Âm cuối

Âm cuối có vị trí cuối cùng của âm tiết, nó có chức năng kết thúc một âm tiết. Do vậy Khi có mặt của âm cuối thì âm tiết ko có tài năng dựa trên thêm với âm (âm vị) nào khác ở phần sau của nó. Ví dụ: trong “cúi”, thì “i” là âm cuối kết thúc âm tiết bắt buộc sau nó không thêm gì mang lại âm tiết lại. Trái lại, trong “quý”, vì “y” không phải là âm cuối vì có thể thêm vào sau nó một âm cuối nlỗi “t” trong “quýt”, “nh” trong “quýnh”, v.v. Những âm tiết xem thêm khả năng thêm vào âm cuối nhỏng “quý” ở trên, trong thiết thật vẫn được kết thúc nlỗi một âm tiết hoàn chỉnh. Bởi vì ở vị trí cuối (vị trí kết thúc âm tiết) lúc ấy có mặt một âm cuối, được gọi là âm cuối zero đối lập với toàn cục các âm cuối khác.

Âm cuối là bán nguan tâm /u/ (ngắn) có âm sắc trầm chỉ được phân bố sau các nguyên lòng bổng và trung hoà, trừ nguyên âm “ơ” ngắn, ví dụ vào níu, áo, bêu diếu, mong cứu… Bán nguan tâm cuối /i/ (ngắn) có âm sắc bổng chỉ được phân bổ sau các nguan tâm trầm và trung hoà, ví dụ trong tôi, đùa, túi, gửi, lấy…

Âm cuối zero là một âm vị trống phải ko được biểu thị bằng chữ viết. Nó đối lập với 6 âm cuối ở bảng bên trên, tương tự nlỗi âm đệm zero đối lập với âm đệm /u/, âm tắc thanh hầu /?/ đối lập với các phụ âm khác vào hệ thống các phụ âm đầu.


*

Thanh điệu

Thanh điệu là một yếu tố thể hiện độ cao và sự chuyển biến của độ cao trong mỗi âm tiết. Mỗi âm tiết tiếng Việt nhất thiết phải được thể hiện với một thanh điệu. Thanh hao điệu có chức năng phân biệt vỏ âm tkhô cứng, phân biệt nghĩa của từ.

Có nhiều ý kiến khác nhau về vị trí của tkhô giòn điệu vào âm tiết. Nhưng ý kiến đến rằng tkhô giòn điệu nằm trong cả quy trình phát âm của âm tiết (nằm trên hoàn toàn âm tiết) là đáng tin cậy nhất về vị trí của thanh khô điệu. Sau phía trên là hệ thống các thanh hao điệu trong tiếng Việt: